|
زنان در مسیر رهایی (آذر ۱۴۰۳) اسد طاهری
۲۵ نوامبر (۵ آذر) در تقویم جهانی «روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان» نامگذاری شده است. هدف از انتخاب این روز مشارکت همگانی برای پایان دادن به انواع خشونت علیه زنان و دختران در گوشه و کنار جهان است.
نیلا برنده جایزه جهانی صلح کودکان نیلا ابراهیمی، دختر ۱۷ ساله از افغانستان، به دلیل فعالیتهایش در برابر محدودیتهای طالبان بر زنان، برنده جایزه صلح کودکان شد. ابراهیمی این جایزه را از نهاد «حقوق کودکان» در آمستردام دریافت کرد. نیلا از میان ۱۶۵ نفر از ۴۷ کشور به عنوان برنده این جایزه انتخاب شده است. همزمان با بیستمین سالگرد تاسیس موسسه حقوق کودکان (کیدز رایت)، مراسم اهدای جایزه صلح بینالمللی کودکان در آمستردام پایتخت هلند برگزار شد. نیلا ابراهیمی در مراسمی که به مناسبت اعطای این جایزه برگزار شد، آهنگ «برو بخیر به مکتب» را اجرا کرد. او با سرودن این آهنگ که در اینترنت وایرال شد، زنان و دختران افغانستان را به مطالبه حقوق شان و دفاع از خود در برابر بی عدالتیها تشویق کرده بود. بنیاد حقوق کودکان (KidsRights) اعلام کرد که این دختر نوجوان که حالا در کانادا زندگی می کند، «برای حقوق زنان و دختران در افغانستان شجاعانه مبارزه میکند.» نیلا ابراهیمی پس از دریافت این جایزه گفت: «دریافت جایزه بینالمللی صلح کودکان به این معنی است که صدای زنان و دختران افغان در سراسر جهان طنین انداز خواهد شد. همگی ما باید در تاریک ترین مواقع به آنها قدرت و امید بدهیم.» ملاله یوسفزی و گرتا تونبرگ، از دیگر برندگان مشهور این جایزه در سالهای گذشته بوده اند. مسئولان موسسه «کیدز رایت» می گویند که تلاش شجاعانه این جوان تأثیرگذار در دفاع از حقوق دختران افغان، او را به یک الهامبخش واقعی برای سایر جوانان در سراسر جهان تبدیل کرده و به آنها انگیزه و امید می بخشد.
اهدای جایزه «آزادی بیان» به نسیم سلطان بیگی جایزه «آزادی بیان» سال ۲۰۲۴ سازمان معتبر بریتانیایی «ایندکس آن سنسور شیپ» یا «شاخص سانسور» به نسیم سلطان بیگی، روزنامهنگار ایرانی، تعلق گرفت. این جایزه از کسانی که تأثیر قابل توجهی در مبارزه با سانسور در هر نقطه از جهان داشته اند، تجلیل می کند و در حوزه روزنامه نگاری، از خبرنگاران «شجاع، تاثیرگذار و مصمم» که سانسور و تهدیدهای آزادی بیان را افشا میکنند، قدردانی می کند. نسیم سلطان بیگی در این مورد گفت: «سانسور در ایران هر روز مرزهای جدیدی را می گشاید» و «نهادهای امنیتی با بازداشت، احضار و اجرای اقدامات غیرقانونی، سانسور را گسترش میدهند.» خانم سلطان بیگی با تأکید بر اهمیت نقش مطبوعات آزاد برای روشن کردن حقایق و دستیابی به جامعه ای انسانی می افزاید: «ما خبرنگاران مستقل همیشه در کنار حقیقت و مردم ایستادهایم.» نسیم سلطانبیگی بیش از ۱۵ سال است که به عنوان روزنامه نگار بر مسائل سیاسی، اجتماعی و حقوق زنان و تمرکز کرده است. او در جریان اعتراضها «زن، زندگی، آزادی» با خبرنگاران خارجی تماس گرفت تا مطمئن شود که روایت اعتراضها و سرکوب به مخاطبان بین المللی می رسد. جمهوری اسلامی، ایران را به یکی از ده کشور جهان که روزنامه نگاران را زندانی می کنند، تبدیل کرده است. در این ارتباط، تنها در سال گذشته بیش از ۲۸۰ پرونده قضایی علیه خبرنگاران تشکیل شده است.
تضعیف حقوق و آزادیهای اولیه زنان در سراسر جهان از افغانستان تا عراق و ایالات متحده؛ تهدیدهای جدی علیه حقوق و آزادیهای زنان، از ممنوعیتهای طالبان تا کاهش سن ازدواج و محدودیتهای شدید سقط جنین، گامی به سوی نقض بیشتر حقوق بشری زنان در سطح جهانی است. همین چند ماه پیش، ممنوعیت صحبتکردن زنان افغان در ملاء عام آخرین اقدامی بود که توسط طالبان انجام شد و به حقوق زنان آسیب زد. از ماه اوت این ممنوعیت که آواز خواندن، خواندن با صدای بلند، خواندن شعر و حتی خندیدن در خارج از خانه را شامل می شود، اعمال شد. وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان که یکی از رادیکال ترین تفاسیر قوانین اسلامی را به اجرا درآورده است، این محدودیت را ایجاد کرد. اینها بخشی از مجموعهی وسیع تری از قوانین به نام «منافع و فضیلت» هستند. قوانینی که حقوق و آزادیهای زنان را به شدت محدود کرده اند. زنان حتی از خواندن قرآن با صدای بلند برای زنان دیگر در ملاء عام منع شده اند. در طول سه سال گذشته، طالبان بسیاری از حقوق اولیه را از زنان افغانستان سلب کرد، به طوری که اکنون قدرت عمل زنان بسیار کم است. افغانستان از نظر شاخص زنان، صلح و امنیت در رتبهِ آخر قرار دارد و مقامات سازمان ملل و ارگانهای دیگر آن را «آپارتاید جنسیتی» نامیدند. زنان افغان برای اعتراض علیه طالبان، زندگی خود را به خطر می اندازند و با نظارت، آزار و اذیت، حمله، بازداشت خودسرانه، شکنجه و تبعید روبرو می شوند.
مبارزه زنان علیه تجاوز و ناامنی شغلی جغرافيا و انواع خشونت ممکن است تغییر کنند، اما دلایل اصلی خشونت علیه زنان همچنان ثابت باقی میماند. خشونت علیه زنان که ناشی از نابرابریهای جنسیتی است، در قالبهایی مانند تجاوز، دستمزد پایین و ناامنی شغلی بروز می کند. بحرانها و تغییرات مداوم توازنها در جهان و گسترش فضای جنگی، زندگی زنان را به شکل منفی تحت تأثیر قرار داده است. زنان که در برابر نظامیگری، جنسیتگرایی و دینگرایی تحت فشار هستند، عملاً در حال مبارزه برای بقای خود می باشند. زنان جهان با مبارزه برای هویت خود در برابر تمام حملات، مبارزه علیه هر نوع خشونت را ادامه داده و مشخص کرده اند که ویژگی مقاومت در قرن ۲۱ چیست. زنان با دستاوردهای بسیاری که از این مبارزات به دست آورده اند، برای حفظ این دستاوردها و بازپسگیری تمام حقوق خود، مقاومت را گسترش می دهند. اگرچه جغرافیایی متفاوت است، اما مشکلاتی که زنان در سراسر جهان با آن مواجه هستند، شباهت زیادی دارند. در کشورهای آمریکای لاتین، زنان با ایستادگی و مخالف خود، اقدامات مختلفی برای حقوق شان انجام دادند. در بیشتر شهرهای بزرگ آمریکای لاتین، زنان به خیابانها آمدند و اعتراضها خود را علیه خشونت و تبعیض جنسیتی اعلام کردند. از مکزیکوسیتی تا بوئنوس آیرس، از سانتیاگو د چیلی تا سائوپائولو و بوگوتا، در رویدادهای ۸ مارس، زنان لاتین در اعتراض به خشونت ساختاری و تبعیضی که با آن روبرو هستند، خواستار امنیت، حق سقط جنین، برابری و آزادی شدند. طبق آمار رسمی، در مکزیک که سال گذشته روزانه ۱۱ زن کشته شد، دهها هزار زن در اعتراضها ۸ مارس که توسط سازمانهای زنان برگزار شد، با عنوان «برای کسانی که در میان ما نیستند» شرکت کردند.
تمام کافه های ویژه زنان در هرات بستنه شد تمام کافههای ویژه زنان از سوی ریاست امر به معروف طالبان در هرات بسته شده است. پس از محرومیت دختران از آموزش و تحصیل توسط طالبان، شماری از دختران و زنان اقدام به ایجاد کافه های مخصوص زنان کرده بودند. دستکم پنج کافه ویژه زنان در هرات فعالیت می کردند که در روزهای اخیر مأموران امر به معروف طالبان به اتهام پخش موسیقی و رفت و آمد زنان آنها را مسدود کرده اند. این در حالی است که مالکان این کافه ها اتهامهای طالبان را بی اساس خوانده اند. طالبان تا کنون بهطور رسمی در این باره چیزی نگفته اند. این در حالی است که زنان در نزدیک به چهار سال تسلط طالبان با سرکوب سیستماتیک طالبان رو به رو شده اند.
کیمیا علیزاده، برنده جایزه زن الهامبخش سال ۲۰۲۴ بلغارستان کیمیا علی زاده، تکواندوکار ایرانی عضو تیم ملی بلغارستان که در المپیک ۲۰۲۴ پاریس به مدال برنز دست یافت، جایزه زن الهامبخش سال ۲۰۲۴ مجله گرازیا را دریافت کرد. کیمیا علی زاده، تنها مدال آور ایرانی در المپیک ٢٠١۶ ریو، که به دلیل مخالفت با پوشش اجباری، ناچار به مهاجرت از ایران شد و با تابعیت بلغارستان در مسابقات المپیک ۲۰۲۴ پاریس شرکت کرده بود، موفق به کسب نشان برنز شد. کیمیا علی زاده پیش از کسب مدال المپیک ۲۰۲۴ پاریس، مدال طلای اروپا را هم برای بلغارستان کسب کرده بود. در فینال مسابقات قهرمانی اروپا توانسته بود در وزن ۶۲ کیلوگرم با پیروزی مقابل آلیا پاول، تکواندوکار انگلیسی و دارندهِ سه مدال برنز جهانی به مدال طلای این مسابقات دست یابد.
از هر سه زن در اتحادیه اروپا یک نفر قربانی خشونت شده است در یک نظرسنجی که به طور مشترک توسط مرکز آمار اتحادیه اروپا (یوروستات)، آژانس حقوق اساسی اتحادیه اروپا و موسسه اروپایی برابری جنسیتی (EIGE) و در بازه زمانی سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ میلادی انجام شد، نشان داد که تنها یک نفر از هر چهار زن، حوادث خشونت آمیزی را که علیه آنها روی داده، به مقامات گزارش می دهند. بر اساس نتایج این نظرسنجی، بالاترین میزان خشونت فیزیکی، تهدید یا خشونت جنسی علیه زنان به ترتیب در کشورهای فنلاند (۵۷ درصد)، سوئد (۵۳ درصد) و مجارستان (۴۹ درصد) و کمترین میزان نیز در جمهوری چک و پرتغال (هر کدام ۲۰ درصد)، لهستان (۱۷ درصد) و در نهایت بلغارستان (۱۲ درصد) گزارش شده است. کارلین شیله، مدیر موسسه اروپایی برابری جنسیتی میگوید: «خشونت علیه زنان ریشه در کنترل، تسلط و نابرابری دارد. وقتی دیدگاه برابری جنسیتی در اقدامات پیشگیرانه، خدمات و رفتار مقامات ادغام شود، آنگاه میتوان انتظار داشت که زنان بیشتری به جلو بیایند و اعتماد کنند. زیرا می دانند که حمایتهای مورد نیازشان را دریافت خواهند کرد.»
از تبعیض جنسیتی تا جنایت علیه زنان در ایران و افغانستان به مناسبت روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان دو روزنامۀ مهم فرانسه، لیبراسیون و لوموند، مطالبی را دربارۀ آپارتاید جنسیتی علیه زنان ایران و افغانستان از سوی بنیادگرایان حاکم بر این دو کشور منتشر کردهاند و در این بین لوموند توجه ویژه ای به بیانیۀ مشترک بیست تن از رؤسای زن مجالس جهان در دفاع از حق آموزش زنان افغان کرده است. لیبراسیون نوشته است که "در افغانستان و به ویژه در ایران زنان تحت سرکوب خردکننده رژیمهایی هستند که می خواهند آنان را از صفحه جامعه حذف کنند." به همین خاطر، به نوشته لیبراسیون، روز به روز، بر شمار صداهایی افزوده می شود که با استناد به بیانیه جهانی حقوق بشر و پیمانهای جهانی مرتبط به آن خشونت و سرکوب علیه زنان ایران و افغانستان را مصداق جنایت علیه بشریت می دانند و از دولتها و جامعه جهانی می خواهند که این خشونت و تبعیض جنسیتی را از مصادیق جنایت علیه بشریت بداند. لیبراسیون به نقل از مسئول سازمان عفو بینالملل تصریح کرده است که زنان ایران و افغانستان از سالهای ۱٩٩٠ میلادی تلاشهایی را علیه آپارتاید جنسیتی در این دو کشور آغاز کردند. اما، از زمان روی کار آمدن دوباره طالبان در سال ٢٠٢۱ تلاشهایی برای ثبت آپارتاید جنسیتی در قوانین بینالملل صورت گرفت. به نوشته لیبراسیون در اکتبر ٢٠٢۳ جمعیت موسوم به End Gender Apartheid مرکب از زنان حقوقدان، دانشگاهی، فعالان حقوق بشر و همچنین نمایندگان جامعۀ مدنی با انتشار نامهای سرگشاده خطاب به زنان کل جهان از جمله در ایران و افغانستان از دولتهای عضو سازمان ملل خواست که "جنایت آپارتاید جنسیتی را در کنوانسیون جهانی در خصوص جنایت علیه بشریت بگنجانند." به نوشته لیبراسیون این فراخوان بی تاثیر نبود زیرا در فوریه و ژوئن سال جاری میلادی گروه کاری سازمان ملل در خصوص تبعیض علیه زنان و دختران و همچنین ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل دربارۀ وضعیت حقوق بشر در افغانستان، تبعیض جنسیتی را در شمار جنایت علیه بشریت گنجاندند.
«خیابانها مال ماست»؛ گزارشی از تظاهرات ۲۵ نوامبر زنان در استانبول در ۲۵ نوامبر، زنان از سد ممنوعیتها گذشتند و توانستند با تمام تنوع حضورشان در خیابانهای استانبول گرد هم آیند. زنان با وجود موانع، خواسته های شان را در خیابانها فریاد زدند. در روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان در ۲۵ نوامبر، زنان در بسیاری از کشورهای جهان با اعتراضهای شان به خیابانها آمدند. در ترکیه نیز این روز همچون گذشته با ممنوعیتها همراه بود. عصر دوشنبه که برای راهپیمایی ۲۵ نوامبر فراخوان داده شده بود، پلیس استانبول با تمام نیرو در حالت آماده باش بود. با این حال، حضور گسترده پلیس نتوانست مانع فریاد اعتراض زنان به زبانهای مختلف شود. از ظهر، خروجی تونل در بی اوغلو که محل تجمع اعلام شده بود، در اشغال پلیس و سپس در محاصره کامل قرار گرفت. خودروهای متعدد بازداشت، ماشینهای آبپاش و خودروهای پلیس در اطراف تونل در رفت و آمد بودند، گویی نیروی پلیس برای مقابله با یک تهاجم دشمن آماده میشد. مترو از ساعت ۱۵در ایستگاههای نزدیک به این نقطه بدون توقف حرکت می کرد. دانش آموزان به خانه فرستاده شدند. در تمام مدارس منطقه بیاوغلو، دانش آموزان زودتر از معمول، در ساعت ۱۲:۳۰ به خانه فرستاده شدند و این تصمیم همان روز به والدین اطلاع داده شد. با نزدیک شدن به ساعت تظاهرات عصر، پلیس نخست با گروه کوچکی از زنان که با وجود مسدود بودن راهها به خیابان استقلال رسیده بودند، برخورد کرد. پس از راهپیمایی کوتاهی در خیابان، میان معترضان و پلیس درگیری رخ داد.
راهکارهای اتحادیه اروپا برای پایان دادن به خشونت علیه زنان اتحادیه اروپا و کشورهای عضو با همکاری یکدیگر برای مبارزه با خشونت علیه زنان و دختران و پیشگیری از آن، حمایت از قربانیان و مجازات عاملان آن تلاش می کنند. خشونت علیه زنان و دختران یکی از رایجترین موارد نقض حقوق بشر در سراسر جهان است و کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز از این قاعده مستثنی نیستند.شورای اروپایی در وبسایت خود تازهترین آمار و دادههای مربوط به این موضوع و نیز اقدامات اتحاده در این زمینه را شرح داده است. آمار نگرانکننده در این زمینه نشان میدهد که در مجموع کشورهای اتحادیه اروپا از هر سه زن، یک نفر خشونت فیزیکی یا جنسی را تجربه کرده که بیشتر این موارد توسط شریک زندگی آنها انجام شده است.
اولین مدیر زن در فوتبال عربستان در حالی که تا همین چند سال پیش تسهیل حضور زنان عربستانی در فعالیتهای اجتماعی بعید و دور از ذهن به نظر می رسید و قریب به اتفاق آنها از حقوق اولیه ای مثل رانندگی هم برخوردار نبودند، حالا سیر تحولات سرعت گرفته و هر روز خبر جدیدی در زمینه حضور موثر آنها در امورات مختلف اجتماعی و از جمله فعالیتهای ورزشی به گوش میرسد. در تازهترین تحول اعضای هیات مدیره باشگاه الریاض عربستان خانم نوره القحطانی را به عنوان مدیر اجرایی تیم فوتبال شان منسوب کرده اند. نوره کارشناس ارشد مدیریت مؤسسات ورزشی است و پیش از این سمت مدیریت اداره رویدادهای باشگاه را بر عهده داشت.
تحسین آوازخوانی «قمرالملوکِ جسورِ زمان» «کنسرت فرضی» پرستو احمدی بدون حجاب اجباری، موجی از واکنشها را به همراه داشت. در حالی که شماری شجاعت این خواننده را ستودند و او را به «خورشیدی خاموش نشدنی» تشبیه کردند، قوه قضائیه اعلام کرد که برای عوامل این کنسرت پرونده قضائی تشکیل شده و برخورد قانونی با آنها در دستور کار قرار دارد. برخی از کاربران شبکه های اجتماعی این اقدام را با حرکت تاریخی «قمرالملوک وزیری» مقایسه کرده اند، زمانی که او در سال ۱۳۰۳ خورشیدی بدون حجاب در گراند هتل روی صحنه رفت و پس از آن نظمیه از او خواست که دیگر بدون حجاب کنسرت ندهد. این قیاس به دلیل شباهتهای ساختارشکنی و مخالفت با هنجارهای اجتماعی مطرح شده است. برگزاری این کنسرت واکنشهای متعددی از سوی هنرمندان و فعالان اجتماعی به همراه داشته است. مژگان شجریان در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: «درود بر پرستو و همراهان شجاعش که ارزش شجاعت و راستی را در روزگار ترس و وحشت یادآورند. سر تعظیم دارم بر منش و کردار زیبایتان.» از سوی سوی دیگر، دستگاه قضائی رژیم ایران در واکنشی تند اعلام کرد که برای عوامل این اجرا پرونده قضائی تشکیل شده و با دست اندرکاران آن برخورد خواهد شد. خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضائیه، این کنسرت را «غیرقانونی» خوانده و اعلام کرد که در آن موازین قانونی و شرعی رعایت نشده است. این خبرگزاری همچنین از تشکیل پرونده قضائی علیه خواننده و عوامل اجرایی کنسرت خبر داد.
(منابع استفاده شده برای این مجموعه: دویچه وله، ژِنها، بی بی سی، ۸صبح، صدای امریکا، یورونیوز، ورزشمیدیا، فرارو) منبع: نبرد خلق شماره ۴۸۴، شنبه ۱ دی ۱۴۰۳ - ۲۱ دسامبر ۲۰۲۴
|