|
رویدادهای هنری ماه (بهمن ۴۰۳)
هنر مقاومت تازه‌ترین نمایندگان سینمای زیرزمینی ایران در جشنواره روتردام همزمان با برگزاری جشنواره حکومتی فیلم فجر در ایران، جشنواره فیلم «روتردام» که از رویدادهای معتبر سینمایی اروپا است، با نمایش چند فیلم از جریان سینمای غیررسمی ایران برگزار شد. در این جشنواره ازجمله دو فیلم جدید ایرانی به نمایش درآمد که بدون رعایت سانسور حجاب اجباری بازیگران زن و بدون دریافت مجوزهای مرسوم فیلمسازی در جمهوری اسلامی در داخل ایران تولید شده بودند. این فیلمها تازه‌ترین محصولات جریانی هستند که به‌ویژه در دو سال اخیر به نمایندگان اصلی سینمای ایران در رویدادها و جشنواره‌های مهم بین‌المللی تبدیل شده‌اند. فیلم «سان‌شاین اکسپرس» ساخته امیرعلی نوایی در بخش مسابقه جشنواره روتردام به نمایش درآمد. داستان این فیلم درباره گروهی است که می‌پذیرند در یک مسابقه واقع‌نما، مسافر یک قطار خیالی در داخل یک استودیو شوند با این شرط که هرچه به آنها گفته شود را بپذیرند. بابک کریمی، محمد عاقبتی، سجاد حمیدیان، سام نخعی، شایسته سجادی، آزاده سیفی، کیانا کرمانیان، مهوش افشارپناه و آرش نعیمیان از بازیگران این فیلم هستند که به نوشته وب‌سایت جشنواره روتردام «اثر استعاری فاخری در بررسی این موضوع است که چگونه ساختارهای تمامیت‌خواه موجودیت خود را از طریق همدستی جمعی حفظ می‌کنند». فیلم بلند دیگر ایرانی نمایش داده شده در روتردام با نام «جماعت» در بخش «آینده روشن» اکران شد. این فیلم درباره گروهی دختر و پسر جوان از نسل معروف به زد (Z) است که می‌خواهند یک مهمانی شبانه به‌مناسبت سفر یکی از دوستان‌شان به خارج از کشور برپا کنند. در این فیلم هم بازیگران زن حجاب ندارند و شیوه پرداخت و بیان فیلم بسیار صریح و بی‌پروا است. این فیلم ساخته سهند کبیری است که پیشتر تجربه ساخت چند فیلم کوتاه داشته است. کیوان محمدی، راضیه منصوری، شجاع گیاهی، باسط رضایی، رامبد مطلبی و درسا شیرازی ازجمله بازیگران این فیلم هستند. افزون بر این دو فیلم جدید، «دانه انجیر معابد» ساخته محمد رسول‌اف هم که نامزد دریافت جایزه اسکار در رشته بهترین فیلم بین‌المللی شده، به‌صورت ویژه با حضور سازنده‌اش در جشنواره روتردام به نمایش درآمد.
حسین علیزاده اجازه مصادره خود توسط جشنواره حکومتی را نداد حسین علیزاده، آهنگساز و نوازنده نامدار موسیقی اصیل ایرانی، به جشنواره موسیقی فجر به‌دلیل بزرگداشت او و تقدیم اجراهای شب ۲۵ بهمن‌ماه به او اعتراض کرد. علیزاده در بیانیه‌ای گفت: «همه افتخارم در موسیقی ایران همواره عدم حضور در جشنواره موسیقی فجر بوده است؛ این جشنواره فرمایشی‌ست، نه هنری و نه در حد و اندازه هنر.» علیزاده افزود: «من از هرگونه بزرگداشت از طرف ارگانهای حکومتی بی‌نیاز هستم و پیوسته سپاسگزار مردم آگاهی‌ام که بی‌دریغ پشتیبان هنر و هنرمندشان در هر شرایطی بوده‌اند.» حسین علیزاده همواره منتقد وضعیت موسیقی ایران بوده و مسوولان حکومتی را از عاملان اصلی این وضعیت دانسته است.
ممنوعیت حضور شروین حاجی‌پور در تجمعات بیش از ۳۰ نفر به شروین حاجی‌پور، خواننده تیتراژ فیلم «پسر دلفینی ۲»، اجازه حضور در اولین نمایش عمومی این فیلم داده نشد و یکی از عوامل فیلم خبر داد که حضور این خواننده معترض در تجمعات بیش از ۳۰ نفر ممنوع اعلام شده است. برنامه اولین نمایش عمومی فیلم انیمیشن «پسر دلفینی ۲» قرار بود روز جمعه سوم اسفند در سالن برج میلاد تهران برگزار شود اما پس از تاخیری دو ساعته، سرانجام نسخه قدیمی و با کیفیت پایین این فیلم به نمایش در آمد که صدای شروین حاجی‌پور در آن نبود. بشیر بی‌آزار، مدیر بخش موسیقی تیتراژ این فیلم، در اینستاگرام خود نوشت که اداره اماکن به دلیل «ممنوعیت حضور شروین در تجمعات بالای سی نفر» مجوز حضور او در این برنامه را نداد. منبع صدور این ممنوعیت روشن نیست و مقامهای قضایی جمهوری اسلامی نیز تاکنون درباره این خبر اظهار نظری نکرده‌اند. محمدامین همدانی، تهیه‌کننده این فیلم انیمیشن، هم در محل نمایش به تماشاگران توضیح داد که باوجود مجوزهای لازم، اجازه پخش نسخه نهایی فیلم داده نشد.
سینما
سه فیلمساز ایرانی از جشنواره ساندنس آمریکا جایزه گرفتند فیلم «راه‌های دور» ساخته سارا خاکی و محمدرضا عینی جایزه بهترین مستند بخش سینمای جهان در چهل و یکمین دوره جشنواره «ساندنس» در آمریکا را به دست آورد و یک فیلمساز ایرانی دیگر در بخش داستانی جایزه برد. این جشنواره معتبر که یکی از مهم‌ترین رویدادهای سینمای مستقل آمریکا و جهان است، شامگاه جمعه ۱۲ بهمن مراسم اهدای جوایز را برگزار کرد اما نمایش فیلمها تا روز یکشنبه ادامه خواهد داشت. «راه‌های دور» که محصول مشترک ایران، ترکیه، آمریکا و آلمان است، درباره سارا شاهوردی، نخستین عضو شورا در روستایی اطراف زنجان است که می‌کوشد به دختران نوجوان موتورسواری آموزش دهد و از ازدواج آنها در سن پایین جلوگیری کند و به همین دلیل با مشکلاتی مواجه می‌شود. از سوی دیگر، علیرضا خاتمی، کارگردان ایرانی، با فیلم جدیدش «چیزهایی که می‌کُشی» توانست جایزه بهترین کارگردانی بخش سینمای داستای جهان را به دست آورد. فیلم قبلی آقای خاتمی، «آیه‌های زمینی»، که به شکل مشترک با علی عسگری ساخته شده بود، سال ۱۴۰۲ در بخش «نوعی نگاه» جشنواره کن به نمایش درآمده بود و او فیلم جدید خود را در ترکیه و حضور بازیگران این کشور ساخته است.
فیلمهای برگزیده جشنواره ساندنس در مراسم اختتامیه جشنواره ساندنس چهل و یکم فیلم «آتروپیا» جایزه بزرگ داوران در بخش فیلمهای داستانی آمریکایی را برد و «بی‌همتا» ساخته «دیلام اوبراین» توانست جایزه فیلم منتخب تماشاگران را به دست آورد. جایزه بهترین فیلم داستانی سینمای جهان نیز به «انجیرهای تیغ‌دار» از هندوستان اهدا شد. در بخش سینمای مستند نیز «مستیسلاو چرنوف»، روزنامه‌نگار و مستندساز برنده اسکار، با «دوهزار متر تا آندریوکا» که روایتی از جنگ اوکراین است، جایزه بهترین کارگردانی را برد. جشنواره ساندنس که بنیانگذار آن «رابرت ردفورد»، بازیگر و کارگردان سرشناس آمریکایی، است، طی بیش از چهار دهه اخیر محل کشف استعدادهای جدید فیلمسازی آمریکا و سینمای جهان بوده است.
تشکیل پرونده قضایی برای مرضیه برومند و رضا بابک به اتهام فشردن دست افتتاحیه چهل و سومین دوره جشنواره حکومتی فیلم فجر با یک حرکت مقاومت مدنی از سوی دو هنرمند همراه بود. قوه قضاییه در واکنش به آن در اطلاعیه ای اعلام کرد: «در پی انجام این اقدام خلاف عرف، در همان روز علیه این افراد پرونده قضایی در دادسرای عمومی و انقلاب تهران تشکیل شده و روند دادرسی این پرونده طی روزهای گذشته انجام شده است.»
نژادپرستی بخت بزرگ اسکار را به حاشیه برد توییتهای قدیمی و نژادپرستانه منتشر شده از سوی «کارلا سوفیا گاسکون»، بازیگر فیلم «امیلیا پرز» محصول «نتفلیکس» که نامزد ۱۳ جایزه اسکار شده است، به جنجالی گسترده و تغییر کمپین جوایز این فیلم منجر شده است. این بازیگر در توییتهای خود از جمله نوشته است که اسلام با «ارزشهای اروپایی» ناسازگار است و اسکار شبیه یک «جشنواره آفریقایی-کره ای» است. او همچنین «جورج فلوید» را یک «معتاد و ولگرد» توصیف کرده است. فیلم سینمایی «امیلیا پرز» محصول نتفلیکس موفق شد ۱۳ نامزدی اسکار از جمله بهترین بازیگر زن (گاسکون)، بهترین کارگردان (اودیار)، بهترین بازیگر نقش مکمل زن (زویی سالدانا)، فیلمنامه اقتباسی، موسیقی متن، چهره‌پردازی، فیلمبرداری و بهترین فیلم را کسب کند. همچنین، این فیلم نماینده فرانسه در بخش بهترین فیلم بین‌المللی است و بیشترین تعداد نامزدی را در میان فیلمهای غیرانگلیسی زبان در اسکار امسال دارد. نتفلیکس که تهیه کننده این فیلم است، کمپین تبلیغاتی برای بردن جایزه اسکار «کارلا سوفیا گاسکون» را متوقف کرده است. همچنین نتفلیکس حاضر نیست او در مراسم جوایز پیشرو حضور پیدا کند. این مراسم شامل مراسم اهدای جوایز انتخاب منتقدان، انجمن تهیه‌کنندگان آمریکا و سانتا باربارا می‌شود.
متفرقه
اعتراض هنرمندان علیه حراج آثار هنری تولید شده توسط هوش مصنوعی خانه حراج «کریستیز» در نیویورک قصد دارد ۲ اسفند/ ۲۰ فوریه برای نخستین بار به‌طور انحصاری آثاری را به حراج بگذارد که با کمک هوش مصنوعی خلق شده است. هنرمندان از نقض حقوق مالکیت معنوی شکایت کرده‌اند و خواستار لغو این حراج شده‌اند. در نامه سرگشاده ۳۴۰۰ هنرمند آمده است که مدلهای هوش مصنوعی، با استفاده از آثار هنری آموزش داده شده‌اند، بدون اینکه برای آثار تحت حمایت قانون کپی‌رایت هزینه‌ای پرداخت شده باشد. این هنرمندان گفته‌اند که کریستیز به چنین «سرقت گسترده‌ای» پاداش می‌دهد و انگیزه‌های بیشتری برای چنین اقداماتی ایجاد می‌کند. کریستیز از این حراج دفاع کرده و گفته است که از هوش مصنوعی تنها به‌صورت کنترل شده استفاده شده و عموماً فقط با آثار هنرمندان خاصی به آنها آموزش داده شده است. این حراج آنلاین با عنوان «هوش افزوده» شامل ۲۰ اثر از هنرمندانی مانند «رفیک انادول»، «کلر سیلور» و «مت درایهرست» است که شامل مجسمه‌ها، نقاشیهای رنگ روغن و کارهای مرکبی می‌شود.
هنرمندان خواستار لغو محدودیتهای ترامپ از بنیاد ملی هنر شدند تلاش دونالد ترامپ برای تاثیرگذاری بر نهادهای فرهنگی ایالات متحده با واکنش بیشتری مواجه شد. گروهی متشکل از بیش از ۴۰۰ هنرمند در نامه ای به «بنیاد ملی هنر» (NEA) از این سازمان خواستند تا در برابر محدودیتهای رییس جمهور در مورد بودجه پروژه های ترویج تنوع یا «ایدئولوژی جنسیتی» مقاومت کند. این نامه که برای اولین بار توسط «نیویورک تایمز» منتشر شد، پس از آن نوشته شده که NEA اعلام کرد متقاضیان کمک هزینه فدرال - که شامل کالجها و دانشگاه ها، گروه های غیرانتفاعی، هنرمندان فردی و غیره می شود - باید از مقررات مندرج در دستورات اجرایی ترامپ پیروی کنند. اقدامات جدید بودجه فدرال را از رفتن به سمت برنامه های متمرکز بر «تنوع، برابری و شمول» یا استفاده برای «ترویج ایدیولوژی جنسیتی» منع می کند. در این نامه آمده است: «در حالی که جامعه هنری در همبستگی با NEA ایستاده است، ما با این خیانت به ماموریت بنیاد برای «پرورش و حفظ محیطی که در آن هنر به نفع همه در ایالات متحده باشد» مخالف هستیم.» در ادامه آمده است: «ما می دانیم که همکاران ما در NEA در موقعیت دشواری قرار دارند. شاید امید این است که با دست زدن به این سازشها، بنیاد بتواند به کار مهم خود ادامه دهد. اما رها کردن ارزشهایمان اشتباه است و از ما محافظت نمی کند. اطاعت، فقط اقتدارگرایی را تقویت می کند.»
(منابع: رادیو زمانه، جنگ خبر، دیده بان ایران، رادیوفردا، گاردین)
منبع: نبرد خلق شماره ۴۸۷، چهارشنبه ۱ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۹ فوریه ۲۰۲۵
|