|
رویدادهای هنری ماه (فروردین ۴۰۴)
هنر مقاومت
ترانه اعتراضی شهرام ناظری برای نوروز ۴۰۴ شهرام ناظری، خواننده پرآوازه ایران، به مناسبت نوروز ترانه ای اعتراضی منتشر کرد. «عمو نوروز» بهاریه معترضی است که شرح احوال محزون «مردم سرخورده» را به اقتضای جشنهای نوروزی با ضرب‌آهنگ پرشوری بیان می‌کند و استقبال همگانی را نیز در پی داشته است. این ترانه دلنشین که تم کردی دارد، با همخوانی سحر بروجردی و دنیا کمالی در دستگاه شور آغاز می شود و در ادامه با آرش سلامیه این بیت از شعر «عمو نوروز» خوانده می‌شود: «آی عمو نوروز…آی عمو نوروز … چشامون پر غم … دلامون پرسوز... .» آهنگساز این اثر تهمورس پورناظری است و شعر آن را پوریا سوری، شاعر، منتقد ادبی و روزنامه نگار، سروده است. شهرام ناظری ۷۵ ساله، در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ با مخالفان جمهوری اسلامی ایران همسو شد و در چهلمین روز کشته شدن مهسا/ژینا امینی در حساب اینستاگرام خود نوشت: «به چله کدام فرزندمان بنشینیم؟ کدام اسم؟ کدام شهر؟ کدام قوم؟ ما چله‌ها را به سوگ نمی‌نشینیم چرا که فرزندان ما زنده‌اند و درس آزادگی می دهند ... .» نماهنگ این ترانه را میلاد رحیمی آبکنار کارگردانی کرده است و علی احسانی، مدیریت فیلمبرداری آن را برعهده داشته. تدوین موزیک ویدئو هم با نوید توحیدی است.
سازندگان فیلم «کیک محبوب من» به حبس تعلیقی و جزای نقدی محکوم شدند بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، کارگردانهای فیلم «کیک محبوب من»، اعلام کردند که دادگاه، آنها و غلامرضا موسوی، تهیه‌کننده این فیلم، را به حبس تعلیقی و پرداخت جزای نقدی محکوم کرده است. بر اساس حکم منتشر شده، این دو فیلمساز به ۱۴ ماه حبس تعزیزی که به مدت ۵ سال تعلیق شده و پرداخت ۴۰۰ میلیون ریال جزای نقدی به اتهام نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی محکوم شده اند. همچنین برای اتهامی که «مشارکت در تهیه محتوای مبتذل» عنوان شده، این دو فیلمساز و تهیه‌کننده فیلم، به یک سال حبس تعزیزی که ۵ سال تعلیق شده و ضبط کلیه تجهیزات محکوم شده اند. این سینماگران بابت اتهام «نمایش فیلم بدون داشتن پروانه نمایش» هم به پرداخت ۲۰۰ میلیون ریال جزای نقدی محکوم شدند. دو کارگردان فیلم «کیک محبوب من» پیشتر با محدودیتهایی چون ضبط گذرنامه و ممنوعیت خروج از ایران روبرو شده بودند. فیلم سینمایی «کیک محبوب من» باوجود دریافت پروانه ساخت، بدون رعایت سانسور حجاب بازیگران زن با بازی لی‌لی فرهادپور و اسماعیل محرابی ساخته شده. پس از اعتراضات سال ۱۴۰۱ و متاثر از جنبش «زن زندگی آزادی» دهها فیلم کوتاه و بلند در ایران به شکل زیرزمینی و خارج از قواعد رسمی ساخته شده و به عنوان نمایندگان سینمای زیرزمینی ایران در جشنواره‌های بین‌المللی به نمایش درآمده است.
فیلم جدید جعفر پناهی، در بخش مسابقه کن فیلم «یک تصادف ساده» ساخته جعفر پناهی، فیلمساز مخالف حکومت ایران، به بخش مسابقه جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ راه یافت و قرار است با هشت فیلم دیگر رقابت کند. جعفر پناهی این فیلم را بدون دریافت مجوزهای حکومتی و همچنین بدون رعایت حجاب اجباری بازیگران زن در ایران ساخته است. جعفر پناهی ۶۵ ساله، از فیلمسازان سرشناس ایرانی در سطح بین‌المللی است که تابستان ۱۴۰۱ بازداشت و زندانی شد و پس از نزدیک به هفت ماه حبس در زندان اوین، سرانجام در پی اعتصاب غذای خشک، با قرار وثیقه به‌طور موقت آزاد شد.
سینما
مستندساز فلسطینی برنده جایزه اسکار بازداشت و سپس آزاد شد «حمدان بلال»، مستندساز فلسطینی برند جایز اسکار امسال، پس از زخمی شدن در حمله شهرک نشینان اسراییلی به روستایش در کرانه باختری، بازداشت شد. این حادثه غروب دوشنبه چهارم فروردین ماه اتفاق افتاد. به گفته رییس شورای محلی روستا، حمدان بلال، یکی از کارگردانان فیلم مستند «سرزمین دیگری نیست»، به همراه میهمانانش برای مراسم افطار در خانه‌اش در روستای «سوسیا» در نزدیکی «الخلیل» یا «هبرون» در کرانه باختری حضور داشت که هدف حمله گروهی از شهرک‌نشینان قرار گرفت. روز سه شنبه پنجم فرودین‌ماه خبرگزاری اسوشیتدپرس از آزاد شدن و خروج حمدان بلال و دو بازداشتی دیگر از پاسگاه پلیس در «کریات اربع» خبر داد. بر اساس این گزارش، آثار کبودی بر چهره حمدان بلال هویدا بود و روی لباسش هم رد خون دیده می‌شد. «باسل عدرا»، دیگر کارگردان فلسطینی فیلم «سرزمین دیگری نیست»، معتقد است که شهرک‌نشینان به عمد نیروهای ارتش را به مقابل خانه حمدان بلال برده بودند تا از او به خاطر ساخت فیلم انتقام بگیرند. مستند «سرزمین دیگری نیست» درباره آوارگی و بی‌خانمان شدن گروهی از فلسطینیان بدست اشغالگران اسراییلی است و به کارگردانی مشترک چند فیلمساز فلسطینی و اسرائیلی ساخته و برنده جایزه اسکار بهترین مستند بلند شد.
مستندی در باره نقش پول سیاه در تخریب دموکراسی مستند «بازی پول سیاه»(The Dark Money Game)، برگرفته از یک داستان واقعی است. این اثر، پروژه ای دو فیلمی و ساخت «الکس گیبنی»، یکی از مهم ترین فیلمسازان مستند جهان است. فیلم به این موضوع می‌پردازد که چگونه وجوه جمع آوری شده توسط سازمانهای غیرانتفاعی که نیازی به افشای اهداکنندگان خود ندارند -که به عنوان گروههای «پول سیاه» نیز شناخته می شوند- انتخابات را تحریف کرده و دموکراسی را مخدوش کرده اند. پروژه گیبنی با الهام از کتاب خبرنگار تحقیقی، «جین مایر» با عنوان «پول سیاه: تاریخ پنهان میلیاردرها در پشت ظهور راست رادیکال»، تاثیر تصمیم دادگاه عالی آمریکا در پرونده «شهروندان متحد علیه FEC»(۱) را بر سیاست مدرن دنبال می کند. این حکم در سال ۲۰۱۰ قوانینی را که هزینه های مستقل شرکتها و اتحادیه های بزرگ را در رقابتهای سیاسی محدود می کرد، لغو کرد. رای دادگاه عالی درب را برای شرکتها و افراد با جیبهای پُر باز کرد تا میلیونها دُلار را در گروههای گاه مخفی که به عنوان سازمانهای ۵۰۱ (c) ۴(۲) طبقه بندی شده اند و عمدتا ملزم به افشای اهداکنندگان کمک مالی به خود نیستند، سرمایه گذاری کنند. این سازمانها قرار است مستقل از احزاب سیاسی و نامزدها عمل کنند، اما گاهی اوقات، همانطور که گیبنی نشان می دهد، این کار را نمی کنند. فیلم اول، «محرمانه اوهایو» (Ohio Confidential)، تکان دهنده ترین قسمت این دوگانه است و نشان می دهد که چگونه یک شرکت برق از یک صندوق رشوه ۶۱ میلیون دلاری متعلق به سازمان خیریه ای به نام «نسل اکنون» استفاده کرد تا به یک سیاستمدار کمک کند که به عنوان رییس مجلس اوهایو انتخاب شود، کمکی میلیاردی را برای یک نیروگاه اتمی ورشکسته به تصویب برساند و در ادامه مانع برگزاری رفراندوم برای لغو این کمک مالی بشود. در فیلم دوم، «ثروت شرورها«، (Wealth of the Wicked)، گیبنی تاریخچه سیستمهای تامین مالی مبارزات انتخاباتی را تا سال ۱۹۷۵ دنبال می کند و تاثیر تصمیم اخیر پرونده «Fall Citizens United» را قانونی ساختن رشوه مقایسه می کند. اینها مسائل و مواردی هستند که سالها وجود داشته اند، اما گیبنی با داستان سرایی حرفه ای، دینامیزمی تازه و جامع به آنها می دهد. برای هر کس که نگران این است که چگونه دستکاری انتخابات و تسلط تک حزبی بر قوه مقننه ممکن است نادیده گرفتن اراده مردم را برای سیاستمداران آسان تر کرده باشد، فیلمهای گیبنی دلیل قانع کننده ای ارائه می دهد. او ریشه مشکل را در خرواری از پولهای سیاه که به راحتی از دید عموم پنهان می‌شود، نشان می‌دهد.
ادبیات
کشف یک نسخه کمیاب از افسانه آرتور شاه محققان می گویند نسخه ای بسیار نادر از افسانه‌های آرتور شاه و شوالیه‌های میزگرد پس از هفت قرن به‌طور اتفاقی در جلد یک دفتر ثبت املاک از قرن شانزدهم کشف شده است. پژوهشگران در دانشگاه کمبریج بریتانیا در سال ۲۰۱۹ متوجه شدند که داخل جلد یک سند حقوقی مربوط به املاک، تکه‌ای از یک نسخهِ خطی مربوط به قرن سیزدهم یا چهاردهم قرار دارد. این قطعه به جلد کتاب دوخته شده بود. بر اساس بررسی‌ها، این نسخه خطی بخشی از «سلسله افسانه‌های وولگات مرلین» است که در قرن سیزدهم به زبان فرانسوی کهن نوشته شده و روایتگر وقایع پس از تاجگذاری آرتور شاه است. مورخان معاصر معتقدند آرتور شاه شخصیتی تاریخی به معنای دقیق کلمه نبوده و روایات مربوط به او، آمیزه‌ای از افسانه‌های شفاهی، اسطوره‌های ملی و بازآفرینیهای ادبی در طی قرون مختلف است.
اشعاری در باره لیما، مکانی دشوار برای سکونت «عمر کاسترو»، شاعر اهل پرو، جایزه «لووه» (LOEWE) برای آفرینندگان جوان در مادرید را به دست آورد. مجموعه شعر او نام «اتاق یکنفره» (Habitación persona sola) موفق به کسب این جایزه معتبر در سی و هفتمین دوره خود شد. او در این اثر شهر «لیما»، پایتخت پرو، را به عنوان مکانی دشوار برای سکونت به دلیل عدم دسترسی به مسکن، مستغلات و سرکوب سیاسی به تصویر می کشد. او می گوید: «این جایزه بدون شک در چندین سطح مرا تشویق می کند. مهمتر از همه، مرا در برابر یک مسوولیت، تعهد به کارم و ادامه توسعه پروژه های بیشتر قرار می دهد.» هیات داوران در توضیح اهدای جایزه گفت: « "اتاق یکنفره" این جایزه را به دست می آورد به دلیل دیدگاه منحصر بفرد خود از شهر لیما و ارائه یک نقد سیاسی و اجتماعی نادر که در آن جنسیت از فقر یا نابرابریها از نگرانیهای نسلی مجزا نمی شود.» در این مجموعه شعر، بازار مسکن در شهرهای بزرگ بازتاب سیاسی می یابد و در باره سفته بازی در املاک و مستغلات صحبت می شو.، اشعار کاسترو همانگونه در باره اجاره هایی که به طور فزاینده ای برای طبقه متوسط غیرقابل پرداخت تر می شود می سراید که در باره وامهای مسکن سی ساله با بهره های سنگین. او می گوید: «کاری که من سعی کردم انجام دهم این است که این اشعار را به منشوری تبدیل کنم که از طریق آن بتوان به مشکل مسکن برای جوانان طبقه متوسط در لیما و همچنین سایر مسائل مربوط به بحران سیستماتیکی که کشور من، پرو، در حال حاضر دچار آن است از جمله کشتن معترضان به دست مجریان قانون، نگاه کنم.» این شاعر پرویی در توصیف شیوه نوشتن اش می گوید: «من بسیار علاقه مند به کار با کنتراستها هستم. فضا یا تجربیات صمیمی با زمینه های اجتماعی یکی از آنها است. مورد دیگر مربوط به ترکیب نوشتن ساده و روزمره است؛ چیزی که می توان هنگام راه رفتن گفت، مثل عمل تنفس و حرکت.»
گنجینه های ملی
غارت موزه ملی سودان توسط شبه نظامیان موزه ملی سودان با آثاری از تمدنهای نوبی و مروی توسط شبه‌نظامیان غارت شد. این موزه که زمانی گواهی بر شکوه پادشاهی «کوش» و مروادات فرهنگی با مصر باستان بود، اکنون به قربانی اقتصاد جنگی تبدیل شده که در آن قاچاق آثار باستانی، سلاح جنگ را تامین می‌کند. یونسکو هشدار داده که غارت موزه ملی سودان به معنای محو حافظه جمعی یک ملت است. نگرانیها درباره سرقت آثار موزه ملی سودان که میزبان آثار نفیسی از تمدنهای کهن «نوبی» و «مروی» بود، اولین بار در ژوئن ۲۰۲۳ مطرح شد. مقامهای موزه در آن زمان از مشاهده تصاویر ماهواره‌ای خبر دادند که نشان می‌داد کامیونهای حامل آثار تاریخی در حال ترک محوطه موزه هستند. با این حال، ابعاد واقعی این فاجعه فرهنگی تنها هفته گذشته و با عقب‌نشینی نیروهای واکنش سریع (RSF) از خارطوم پس از دو سال جنگ خونین به طور کامل آشکار شد. بررسیهای اولیه نشان می‌دهد که غارتگران به طور سازمانیافته به تخریب و سرقت گنجینه‌های بی‌بدیل این موزه پرداخته‌اند. «النذیر تیراب ابکر هارون»، یکی از متصدیان موزه قوم‌شناسی خارطوم، تاکید کرد که بیشتر آثار نادر موزه، از جمله طلاها و سنگهای قیمتی آن ناپدید شده‌اند. غارتگران نه تنها اشیای نمایش داده شده، بلکه حتی گنجینه‌های اتاق امنیتی موزه را نیز سرقت کرده‌اند و نگرانیها از قاچاق این آثار به خارج از کشور برای فروش در بازارهای سیاه افزایش یافته است.
تخریب یک اثر تاریخی در سمنان توسط شهرداری خانه تاریخی رحمت‌الهی و دالان چسبیده به آن از بناهای ارزشمند بافت تاریخی سمنان محسوب می‌شد که سه سال پیش توسط میراث فرهنگی مرمت شده بود. با این حال، اکنون شهرداری سمنان با ادعای خطر ریزش، اقدام به تخریب این اثر تاریخی در اسفند ۱۴۰۳ کرد، در حالی که میراث فرهنگی بر حفظ آن تاکید داشت. بافت تاریخی سمنان با ۳۵۷ هکتار وسعت، یکی از مهم‌ترین بافتهای تاریخی کشور است و آثاری از دوره‌های ایلخانی تا قاجار را در خود جای داده است. هنوز دلیل اقدام شهرداری برای تخریب این بنای تاریخی مشخص نشده است.
شتاب موزه های اوکراینی برای حفظ آثار فرهنگی از بمباران در حالی که شهرهای خط مقدم اوکراین همچنان مورد حمله قرار می‌گیرند، موزه‌های دارای آثار تاریخی و فرهنگی در تلاش هستند تا مجموعه‌های ارزشمند را به مناطق امن‌تر کشور منتقل کنند. «اولها ساهایداک»، رییس «ائتلاف کارگزاران فرهنگی اوکراین» می‌گوید: «آسیب فیزیکی به دلیل حملات هوایی یک تهدید است. به عنوان مثال، زمانی که هتل بریستول در اودسا هدف قرار گرفت، موزه ادبیات و فیلارمونیک نیز آسیب دید». اما کارشناسان می‌گویند تنها ۱۰ درصد از اقلامِ در خطر نابودی تاکنون محافظت شده‌اند. به گفته ساهایداک، بیش از سه میلیون قطعه در موزه‌های مناطق تحت کنترل اوکراین در نزدیکی خطوط مقدم باقی مانده است. در منطقه «زاپوریژیژیا» که تا حدی تحت کنترل روسیه است، مقامهای موزه در تلاش برای نجات اشیایی هستند که نشاندهنده هویت اوکراینی است. «ویکتوریا وودوپیان» ، مدیر موزه منطقه‌ای زاپوریژیژیا، می‌گوید: «ما دیدیم که پس از سال ۲۰۱۴ در مناطقِ [تا حدودی اشغال شده] «دونتسک» و «لوهانسک» چه اتفاقی می‌افتاد و چگونه هویت مردم اوکراین در حال نابودی بود.» هنگامی که نیروهای روسیه به طور موقت شهر «خرسون» را در سال ۲۰۲۲ اشغال کردند، شاهدان از سرقت نقاشیها، زیورآلات طلا و نمادهای مذهبی اوکراین خبر دادند.
(منابع: رادیوزمانه، یورونیوز، ال پائیز، رادیوفردا، بی بی سی، ان پی ار، جنگ خبر)
پانویس: (۱) پرونده مربوط به شکایت گروه Citizens United lی شود. این گروه یک فیلم مستند انتقادی از هیلاری کلینتون تولید کرده بود که می‌خواست آن را در آستانه انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ پخش کند. کمیسیون انتخابات فدرال (FEC) این کار را براساس قوانین فعلی محدود کرد، زیرا فیلم نوعی «تبلیغ انتخاباتی» تلقی می‌شد که تامین مالی آن توسط یک شرکت (غیر از کمک شخصی افراد) ممنوع بود. (۲) سازمانهای ۵۰۱ (c) (۴) یک نوع نهاد غیرانتفاعی در ایالات متحده هستند که طبق تبصره ۵۰۱ (c) (۴) قانون مالیات داخلی (Internal Revenue Code)، ثبت می‌شوند. این سازمانها به طور خاص برای ترویج منافع عمومی تاسیس می‌شوند، اما نقش بسیار مهمی هم در سیاست و انتخابات آمریکا دارند. منبع: نبرد خلق شماره ۴۸۹، دوشنبه یک اردیبهشت ۱۴۰۴ - ۲۱ آوریل ۲۰۲۵
|