|
زنان در مسیر رهایی (تیر ۱۴۰۴) اسد طاهری محرومیت ۸۰ درصد زنان افغانستان از آموزش در گزارشی تحت عنوان «شاخصه جنسیت در افغانستان» وضعیت توانمندسازی زنان و برابری جنسیتی در این کشور پس از تصرف قدرت توسط طالبان را بررسی کرده است. این گزارش با بیان این که افغانستان «دومین شکاف بزرگ جنسیتی» در جهان را دارد، افزوده است که در دسترسی زنان و مردان در عرصههای صحیح، تعلیم و تربیه، مشارکت مالی و تصمیمگیری «نابرابری ۷۶ درصدی» وجود دارد. در این گزارش که با حمایت مالی اتحادیه اروپا تدوین شده، آمده است که ۷۸ درصد زنان جوان افغانستان از تحصیل، اشتغال و آموزش محروم اند که چهار برابر بیشتر از مردان است. وضعیت زنان این کشور این چنین اعلام می شود: «طالبان زندگی را بر ما زنان حرام کرده اند.» بخش زنان ملل متحد هشدار داده که به دلیل ممنوع شدن آموزش ثانوی برای دختران و زنان به شمول آموزشهای طبی، میزان دختران فارغ از آموزشهای ثانونی به زودی به صفر سقوط می کند. سیما بحوث، رئيس بخش زنان ملل متحد گفته است: «بزرگترین منابع افغانستان زنان و دختران آن است. قابلیتهای آنها دست نخورده باقی مانده، اما آنها استقامت میکنند... ما در تلاشهای آنها برای کشوری که بازتابدهنده حقوق آنها و آرزوهای همه افغانستانیها باشد، باید در کنارشان می ایستیم.»
جامعه جهانی و تبعیض شدید علیه زنان در أفغانستان شماری از فعالان حقوق بشر، به رهبری ملاله یوسفزی، از کشورهای جهانی خواستهاند که تبعیض جنسیتی در افغانستان را به عنوان یک جرم بینالمللی اعلام کنند و برای توقف آن اقدامی هماهنگ انجام دهند. آنان تأکید کردند که اقدامات محدود کننده بر زنان در رژیم طالبان نمونه واقعی تبعیض ساختاریافته و برنامهریزی شده است. در بیانیه ای مشترک، این گروه از کشورهای اسلامی خواستهاند تا مواضعی قاطع و شفاف در برابر نقض حقوق زنان در افغانستان اتخاذ کنند. فعالان حقوق بشر با استناد به وضعیت موجود در افغانستان، از نهادهای بینالمللی خواستهاند پاسخ جدی به این وضعیت ارائه دهند. به باور آنان، شناسایی حقوقی تبعیض شدید علیه زنان میتواند گامی مؤثر در جهت فشار دیپلماتیک و حمایت از حقوق اساسی زنان در افغانستان باشد.
چگونه قاتلان، قتل زنان را توجیه میکنند قاتلان زنان با عباراتی همچون «بیحیایی» یا عدم رعایت «الزامات اسلامی» جنایت خود را توجیه می کنند. در این شیوه قاتلان تلاش دارند، همدلی بیشتری برای خود ایجاد کنند. جسد الهه حسیننژاد، زن ۲۴ ساله ای بود که خبر مفقود شدن او در شبکههای اجتماعی منتشر شد، هفته گذشته در بیابانهای اطراف تهران پیدا شد و پلیس اعلام کرد که قاتل را نیز دستگیر کرده است. متهم به قتل در بخشی از اعترافاتش گفته است که او «بیحیا بود». این نوع اعتراف بیسابقه نیست. همزمان با کشف جسد الهه، هانیه بهبودی پور، ورزشکار ۲۳ ساله توسط همسرش کشته شد. او نیز ظاهر همسرش در شبکههای اجتماعی را یکی از دلایل قتل اعلام کرد. سعید حنایی، قاتل ۱۶ زن در مشهد نیز سبک زندگی قربانیان را عامل جنایات خود معرفی کرده بود. دلیلی که با اعتقادات مذهبی گره میخورد.
نابرابری جنسیتی در بازار کار ایران مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری زنان در سال ۱۴۰۳ خورشیدی را ۱۴.۳ درصد اعلام کرد. این نرخ بیکاری در مقایسه با سال قبل از آن، ۰.۷ واحد درصد بهبود داشته، این بهبود نرخ بیکاری زنان قاعدتا باید مایه خوشحالی باشد، اما این تنها ظاهر ماجراست. واکاوی لایه های عمیق تر داده های بازار کار ایران در سال ۱۴۰۳، تصویری متفاوت ارائه می کند، به طور مثال نرخ بیکاری زنان در سال گذشته به ۲.۳ برابر نرخ بیکاری مردان رسیده در حالی که این نسبت در سال ۱۴۰۲، رقمی کوچکتر و کمتر از دو برابر بود. افزایش این نسبت به معنای تعمیق شکاف بیکاری بین مردان و زنان در سال ۱۴۰۳ است، ضمن آنکه پارسال نرخ بیکاری زنان، ۱.۸ برابر نرخ بیکاری کل بود که ۷.۶ درصد گزارش شده است. بر اساس این داده ها، جمعیت در سن کار ایران (جمعیت ۱۵ ساله و بیش تر) در سال ۱۴۰۳ با افزایش ۷۸۶ هزار و ۴۲۸ نفری به ۶۵ میلیون و ۳۳۸ هزار و ۲۸۰ نفر رسید. با این حال جمعیت زنان فعال یعنی کسانی که آماده کار کردن بوده و برای یافتن شغل به بازار کار مراجعه کردند، در سال ۱۴۰۳ در مقایسه با سال قبل از آن، فقط ۲۲ هزار و ۳۲۸ نفر اضافه شده است، در عوض جمعیت غیر فعال در میان زنان در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل از آن بیش از ۳۸۲ هزار نفر اضافه شده به این معنا که این زنان به سن کار رسیده به دلایل مختلفی از جمله ادامه تحصیل یا ناامیدی از یافتن کار، اصلا به بازار کار مراجعه نکردهاند و خانهنشین شدهاند. این وضعیت باعث شده تا نرخ مشارکت اقتصادی زنان در سال گذشته ۱۴.۱ درصد برآورد که حتی اندکی کمتر از قبل است. نرخ مشارکت اقتصادی، بیانگر نسبتی از جمعیت در سن کار است که به لحاظ اقتصادی فعال محسوب شده و آماده کار کردن است و برای یافتن کار به بازار کار مراجعه میکند. آن بخش که کاری دست و پا میکنند جزو جمعیت شاغلان و آن دسته که دستشان از یافتن کار و شغلی، خالی می ماند به خیل بیکاران اضافه می شوند. درحالی نرخ مشارکت اقتصادی زنان در سال گذشته ۱۴.۱ درصد اعلام شد که این نرخ برای مردان، ۶۸.۱ درصد گزارش شد، مقایسه این دو عدد و اختلاف قابل توجه بین آنها، به خوبی بیانگر شکاف عمیق جنسیتی در بازار کار ایران است. نرخ مشارکت اقتصادی مردان در سال گذشته تقریبا ۴.۸ برابر بیشتر از نرخ مشارکت اقتصادی زنان بود. مقایسه نرخ مشارکت اقتصادی زنان از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۳ نیز نشان میدهد پس از فراگیری بحران کرونا، نرخ مشارکت اقتصادی زنان در محدوده ۱۳ تا ۱۴ درصد در نوسان است و حتی فاصله گرفتن از آن بحران نیز باعث شده تا نرخ مشارکت اقتصادی ۱۷ درصدی سالهای پیش از پاندمی، تکرار شود.
تغییر دین یک زن مسلمان به رسمیت شناخته شد دادگاه عالی لاهور در حکمی بی سابقه، به زنی که ۱۵ سال پیش به مسیحیت گرویده بود اما مقامات از صدور کارت شناسایی ملی برای او خودداری میکردند، حق دریافت کارت شناسایی با هویت مسیحی را اعطا کرد. این تصمیم، پس از سالها مبارزه حقوقی، نقطهعطفی در مبارزه برای آزادیهای مذهبی در پاکستان محسوب می شود. بر اساس این حکم، وی به عنوان یک شهروند مسیحی به رسمیت شناخته خواهد شد. این حکم به دلیل امتناع مقامات ثبت احوال از به رسمیت شناختن تغییر دین او صادر شده است. تابش ناز، ۳۵ ساله، که در سال ۲۰۰۹ در یک کلیسا با خرم شهزاد، یک شهروند مسیحی پاکستانی، ازدواج کرده است، بارها تلاش کرده بود تا ایمان مسیحی خود را در مدارک هویتیاش ثبت کند، اما هر بار با موانع زیادی مواجه شده بود. به گفته او، مقامات اداره ثبت احوال حتی او را به دلیل ترک اسلام مورد سرزنش قرار داده بودند. این حکم، تابش ناز را به اولین زنی تبدیل میکند که تغییر دینش در سوابق دولت پاکستان به رسمیت شناخته میشود. لازار الله رخا، وکیل ناز، این حکم را نقطه عطفی برای آزادی مذهبی خواند و تأکید کرد که طبق قانون اساسی پاکستان، تغییر دین جرم نیست. وی همچنین به ترس نوکیشان مسیحی از انتقام و فشار جامعه اشاره کرد و افزود که بسیاری از مسیحیان برای محافظت از خود سعی در تغییری مدارک شناسایی خود نمی کنند. در حالی که ارتداد به طور مستقیم در قانون پاکستان مجازات ندارد، برخی تفاسیر قانون اسلامی آن را مستوجب مجازات اعدام میدانند. فعالان حقوق بشری نسبت به ادامه خشونتها علیه مسیحیان و تغییر دین داران ابراز نگرانی کردهاند و خواستار حمایتهای قانونی بیشتر برای کسانی که حق انتخاب دین خود را دارند، شده اند. رهبران مسیحی این حکم بی سابقه را «نعمتی از جانب خدا» توصیف کرده و ابراز امیدواری کردند که منجر به بهبود وضعیت زندگی برای نوکیشان مسیحی پاکستانی دیگر شود تمجید از متجاوزان و عقب نشینی از حقوق زنان تجاوز چند ورزشکار ایرانی که برای مسابقات قهرمانی آسیای دو و میدانی در کره جنوبی به سر میبردند، به یک دختر ۲۰ ساله کره جنوبی، خبرساز شد. به گفته پلیس کره، ورزشکاران در بازداشت به سر میبرند. این خبر واکنشهای مختلفی در فضای رسانهای ایران داشت. در حالی که بخشی از جامعه، این رفتار را تقبیح میکردند، جواد کاظمیان، فوتبالیست، آن را رفتاری عادی جلوه داد که نباید بزرگ نمایی شود و همزمان، آیسان اسلامی، بلاگر، از رفتار ورزشکاران ایرانی دفاع کرده و آن را افتخارآمیز دانسته است.
استفاده طالبان از شوک برقی برای بازداشت زنان منابع و شاهدان گفته اند که نظامیان طالبان برای بازداشت زنان و تطبیق حجاب اجباری از شوک برقی استفاده میکنند. در این گزارش دستکم سه روایت از زنان قربانی و شاهدان عینی آمده است که میگویند، طالبان به محض مقاومت زنان هنگام بازداشت، متوسل به خشونت از جمله استفاده از شوک برقی می شوند. قبلا نیز زنان معترض و زندانیان پیشین طالبان استفاده از شوک برقی توسط ماموران طالبان را تایید کرده اند. استفاده از شوک برقی در اسناد نهادهای بین المللی دفاع از حقوق بشر برای تنبیه، اعتراف گیری، بازداشت غیرقانونی یا در برابر معترضان بیسلاح، زنان و کودکان نقض جدی حقوق بشری به شمار می رود. طبق قوانین پیرامون رفتار پلیس در سطح بینالملل، استفاده از شوک برقی توسط پلیس شرایط خاص دارد. از جمله پلیس زمانی می تواند دست به چنین کاری بزند که فرد مهاجم یا مظنون در حال حمله مسلحانه باشد. اما منابع میگویند، افراد طالبان زنان را با شکنجه و استفاده از شوک برقی بازداشت میکنند که نه تهدیدی برای افراد طالبان هستند و نه اتهام جدی علیه آنها وجود دارد. (منابع استفاده شده برای این مجموعه: دویچهوله، یورونیوز، خبرگزاری شان، خبرگزاری زن، رسانه رخشانه)
منبع: نبردخلق شماره ۴۹۲، چهارشنبه ۱ مرداد ۱۴۰۴ - ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۵
|