|
زنان در مسیر رهایی (مرداد۱۴۰۴) اسد طاهری ورود نخستین حزب زنانه عراق در میدان سیاست برای نخستین بار در تاریخ سیاسی عراق، گروهی از زنان با تشکیل حزبی وارد عرصه رسمی سیاست این کشور شدند. این حزبی با نام «المودة النسوی» به طور کامل توسط زنان اداره می شود و تلاش دارد جایگاه زنان را در سیاست این کشور را تثبیت و گسترش دهد. منابع عراقی شامگاه دوشنبه ۷ مرداد گزارش دادند، مراسم تأسیس این حزب با حضور اعضای بنیانگذار، جمعی از فعالان مدنی و برخی مردان حامی این حرکت، در پایتخت عراق، بغداد، برگزار شد. این رویداد در چارچوب قانونی و با نظارت کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق صورت گرفت. بهگفته اداره امور احزاب و تشکلهای سیاسی این کمیسیون، مراسم با قرائت آیاتی از قرآن کریم و قرائت فاتحه به احترام شهیدان عراق آغاز و با پخش سرود ملی ادامه یافت. در ادامه، اعضای هیات رهبری حزب جدید مطابق با اساسنامه داخلی و قانون احزاب انتخاب شدند. «جیهان عبدالله الطائی»، یکی از بنیانگذاران حزب، در حاشیه مراسم گفت: «سیاست و احزاب تنها در انحصار مردان نیستند. ما آمدهایم تا آنچه دیگر احزاب از تحقق آن برای زنان ناتوان بودند، به سرانجام برسانیم.» این اقدام با واکنشهای متنوعی در فضای مجازی عراق روبهرو شد؛ برخی کاربران، از جمله مردان، از این حرکت استقبال کردند، در حالی که گروهی دیگر آن را بیثمر دانستند و بر این باورند که یک حزب زنانه نمی تواند تأثیرگذاری ملموسی داشته باشد.
جایگاه ایران در مشارکت سیاسی زنان در تازهترین گزارشهای بینالمللی، ایران با حضور تنها ۵.۶ درصدی زنان در مجلس شورای اسلامی، در فهرست کشورهایی با کمترین میزان مشارکت سیاسی زنان جای گرفته است. این آمار نگران کننده، در مقایسه با بسیاری از کشورهای منطقه و جهان، از عقبماندگی جدی ایران در دستیابی به توازن جنسیتی در نهادهای تصمیمگیر حکایت دارد. در نقطه مقابل، امارات متحده عربی با تخصیص ۵۰ درصد کرسیهای پارلمان به زنان، در صدر جدول جهانی قرار گرفته و کشورهایی نظیر ژاپن، ترکیه و حتی عربستان سعودی نیز در این زمینه عملکردی بهمراتب بهتر از ایران دارند. بر اساس گزارش سازمان ملل، افزایش حضور زنان در مجالس قانونگذاری میتواند تاثیر مستقیمی بر بهبود کیفیت سیاستهای عمومی، به ویژه در حوزه هایی چون آموزش، سلامت، رفاه و عدالت اجتماعی داشته باشد. نگاه جنسیت محور زنان، تجربه های زیسته متفاوت و درک عمیقتر از مسائل اجتماعی، آنها را به بازیگرانی توانمند در فرآیند سیاست گذاری تبدیل میکند. تجربه کشورهای موفق نشان داده است که اجرای سهمیه های قانونی جنسیتی، از جمله در اسکاندیناوی و رواندا، سهم بزرگی در افزایش حضور زنان در مجلس داشته است. با این حال، بحث درباره سهمیه جنسیتی در ایران همچنان با مخالفتهایی مواجه است؛ مخالفانی که این سیاست را مغایر با شایسته سالاری یا حتی اصول شرعی می دانند.
یک زن دگرباش جنسی به عنوان اسقف اعظم انتخاب شد چری ون، اسقف منطقه مونموث به عنوان اسقف اعظم جدید ولز انتخاب شد. او نخستین زن و فرد همجنسگرایی است که رهبری کلیسای ولز را برعهده می گیرد؛ رخدادی که در میانه رسواییهای اخیر مربوط به سوء رفتار و ناکامیهای نظارتی، نشانه ای از «تغییر رویکرد» کلیسا ارزیابی می شود. چری ون ۶۶ ساله پس از دو روز نشست هیات انتخاباتی، متشکل از کشیشها و نمایندگان غیر روحانی در کلیسای سنت پیر برگزیده شد.
بازداشت زنان و دختران افغان به دلیل نوع پوشش سازمان ملل متحد نسبت به بازداشت زنان و دختران افغان از سوی طالبان به دلیل آن چه «رعایت نکردن پوشش اسلامی» خوانده شده، ابراز نگرانی کرده است. طالبان که در سال ۲۰۲۱ بار دیگر قدرت در افغانستان را به دست گرفت، محدودیتهای سختگیرانهای بر پوشش و رفتار زنان در اماکن عمومی اعمال کرده و با اجرای آنچه «قانون نظارت اخلاقی» مینامد، از جمله نشان دادن صورت در خارج از خانه را برای زنان ممنوع کرده است. سازمان ملل از حکومت طالبان خواسته «سیاستها و اقدامهایی» که حقوق بشر و آزادیهای اساسی زنان و دختران را محدود می کند، از جمله ممنوعیت تحصیل دختران را لغو کند. طالبان در ماه مه ۲۰۲۲ فرمانی صادر کرد که بر اساس آن زنان تنها مجاز بودند در مکانهای عمومی چشمان خود را آشکار کنند و پوشیدن برقع از سر تا پا را توصیه کرد.
شمایل ناصری: آیا هنوز کسی صدای زنان را می شنود؟ به نام آن دختری که با دفترچه ای در دست از مکتب برگشت؛ اما دیگر هرگز بازنگشت. پانزدهم آگوست شاید برای جهانیان تنها یک تاریخ در تقویم باشد؛ اما برای ما، زنان افغانستانی، آغاز تاریک ترین دوران است. از روزی که طالبان دوباره بر کابل سایه انداختند، ما دیگر آن انسانهایی نیستیم که بودیم؛ حقوقمان لغو شد، رویاهایمان ربوده شد و زندگیمان به اسارت در آمده است. من، شمایل توانا ناصری، یکی از هزاران زنی هستم که در برابر این سرکوب ایستاد؛ با دستان خالی؛ اما صدایی پر از فریاد. در خیابانهای کابل، رو به روی لولهِ تفنگ طالب، با شعار عدالتخواهی و برابری ایستادم. تهدید شدم، بارها شکنجه دیدم، نامم در فهرستهای مرگ قرار گرفت، و تنها «جرمم» این بود که خواستم حق تحصیل و زندگی برای دختران کشورم محفوظ بماند. اما در میان این رنج بیپایان، پرسش اصلی این است: چرا سکوت کردید؟ چرا جهان همچنان با گروهی معامله می کند که با خشونت و سرکوب، کرامت انسانی را لگدمال کرده است؟ چرا هنوز جنایاتی چون ممنوعیت آموزش، بازداشتهای خودسرانه، تجاوز، سرکوب اقلیتها، قتلهای مرموز زنان و فعالان و آپارتاید جنسیتی، در سطح بینالمللی پیگرد جدی ندارد؟ ما اشک همدردی نمی خواهیم؛ ما عدالت می خواهیم. ما پشتیبانی واقعی می خواهیم، نه وعدههایی که هیچگاه عملی نمیشوند. امروز، سکوت در برابر جنایت، شراکت با جنایتکار است. فردا، تاریخ نهتنها طالبان را که همه سکوت کنندگان را قضاوت خواهد کرد. ما هنوز ایستاده ایم. هنوز زنده ایم. هنوز فریاد می زنیم. صدای ما را بشنوید، پیش از آنکه بسیار دیر شده باشد.
نخستین زن کاپیتان در ناوگان دریایی شهرداری استانبول کاپیتان بوسه اوزگه کِکِچ روزها را به دریانوردی در آبهای استانبول میگذراند؛ آبهایی که شبه جزیره تاریخی این شهر را دربرگرفتهاند. او سال ۲۰۲۳ جایگاه ویژه ای در تاریخ دریایی استانبول به دستآورد و نخستین زن کاپیتان در ناوگان سیتی لاینز شهرداری استانبول شد. او که در شهر ساحلی ازمیر ترکیه بزرگ شده، از همان کودکی هر روز با تحسین به دریانوردانی نگاه می کرد که روی آبهای دریای اژه مشغول به کار بودند. شیفتگی او به زندگی روی آب آنقدر زیاد بود که تصمیم گرفت در مدرسه دریانوردی ثبتنام کند. او می گوید: «من خیلی دیرتر با دریا آشنا شدم. برای نمونه شنا کردن را وقتی یاد گرفتم که ۱۴ یا ۱۵ سالم بود. عاشقِ بودن روی دریا بودم. کار کردن در دریا هم برای من خیلی لذتبخش بود. وقتی روی یک شناور در آب بودم، احساس می کردم مدام در تماس با دریا هستم، صدای دریا و کفهایش را می شنوم و همین برایم بسیار لذتبخش بود.» اوزگه در سال ۲۰۱۹ به استانبول نقل مکان کرد تا حرفه خود را در حوزه کشتیرانی آغاز کند.
زنان افغانستان با کدنویسی راه خود را به سوی آینده روشن تر باز می کنند با ممنوعیت دختران از دبیرستان و دانشگاه، بسیاری به مدارس مذهبی روی می آورند؛ اما برخی از این دختران راه دیگری را برای فرار از محدودیتها و ادامه یادگیری در پیش گرفته اند؛ آنها به آموزش آنلاین روی آورده اند. فرصتها یکی یکی از بین رفت. سودابه مثل بسیاری از زنان افغان تنها نظارهگر بود؛ نظارهگر حکومتی که گام به گام زندگی زنان را محدودتر می کرد. پس از تسلط طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۲۱ فهرستی بیپایان از ممنوعیتها علیه زنان وضع شد از ممنوعیت ورود به پارک و باشگاه گرفته تا ممنوعیت غذا خوردن در رستوران و اشتغال در بسیاری از حرفهها؛ قوانینی که زندگی روزمره بسیاری از زنان را فلج کرد. اما یکی از سخت ترین محدودیتها برای سودابه که دانشجوی داروسازی بود، ممنوعیت آموزش پس از مقطع دبستان بود. او از سر ناچاری به فضای آنلاین پناه برد؛ جایی که روزنهای از امید را پیدا کرد؛ یک دوره رایگان آموزش کدنویسی برای زنان افغان به زبان فارسی دری که توسط یک پناهجوی جوان افغان در یونان، هزاران کیلومتر دورتر تدریس می شد. سودابه می گوید: «من باور دارم که نباید تسلیم شرایط شد؛ بلکه باید رشد کرد و رویاهای خود را از هر طریق ممکن به دست آورد.» او یادگیری برنامه نویسی و طراحی وبسایت را آغاز کرد. این زن جوان که حالا ۲۴ سال دارد، میگوید: «این مهارتها باعث شد اعتماد به نفس و هدفم را دوباره پیدا کنم. خیلی خوشحالم که در این مسیر قرار گرفتم».
پروژه مشترک سپاه و وزارت ورزش برای حذف تنها رئیس فدراسیون زن ماجرای بازداشت یکی از مدیران فدراسیون ژیمناستیک به دست نیروهای سازمان اطلاعات سپاه و تفتیش ناگهانی ساختمان این فدراسیون، بار دیگر نام زهرا اینچه درگاهی را به تیتر رسانهها کشانده است. اینچه درگاهی تنها رئیس زن یکی از فدراسیونهای ورزشی و المپیکی و عضو شورای فدراسیون جهانی ژیمناستیک است. در پشت پرده این اتفاقات سناریویی امنیتیـسیاسی جریان دارد که هدف اصلی آن برکناری یا وادار کردن اینچه درگاهی به استعفاست؛ سناریویی که سپاه پاسداران و مجموعه تحت هدایت احمد دنیامالی، وزیر ورزش، به طور مشترک پیگیری می کنند. پیش از این گلنار وکیل گیلانی، دیگر مدیر ورزشی زن و رئیس فدراسیون چوگان، نیز با پرونده سازی وزارت ورزش دولت حسن روحانی و تهدید شدن به انتشار عکسهای خصوصی مجبور به استعفا شده بود. اکنون در این مورد تازه، ابتدا چند روز قبل خبر بازداشت یک «مقام فدراسیون المپیکی» در رسانههای داخلی ایران منتشر شد. بعدتر روشن شد این فرد محسن سلیمانی، دبیر پیشین فدراسیون ژیمناستیک، است. پس از برکناری سلیمانی به دلیل فشارهای بخش حراست وزارت ورزش، اینچهدرگاهی او را برای مدیریت اجرایی فدراسیون انتخاب کرده بود. گزارشها حاکی از آن است که سلیمانی در ابتدای مرداد، پس از یک تماس تلفنی، ساختمان فدراسیون را ترک کرده و از آن زمان، جز یک ملاقات کوتاه با وکیل و یک تماس تلفنی با خانواده، خبری از وضعیت او منتشر نشده است. زهرا اینچهدرگاهی در یک گفتگوی تلویزیونی با تایید این خبر گفت: «این فرد بدون داشتن حکم قطعی محکومیت و صرفا بهدلیل پرونده ای قدیمی که سه سال پیش در دادسرای فرهنگ و رسانه مطرح شده، بازداشت شده است. متاسفانه یا خوشبختانه، تاکنون نتوانستهاند اسنادی برای محکومیت ما ارائه کنند؛ البته تا این مرحله، چون نسبت به آینده دید روشنی ندارم.»
(منابع استفاده شده برای این مجموعه: فارس، خبرگزاری زن، یورو نیوز، تابناک، ایندیپندنت )
منبع: نبردخلق شماره ۴۹۳، شنبه ۱ شهریور ۱۴۰۴ - ۲۳ اوت ۲۰۲۵
|