قیام ضد دیکتاتوری مردم عراق
آناهیتا اردوان
موفقیت مردم کشورهای تونس و مصر در سرنگونی دیکتاتوریهای فردی "زین العابدین بن علی" و "حسنی مبارک" با مشارکت و همبستگی اقشار مختلف اجتماعی حول محور تضاد اصلی یعنی، خارج کردن قدرت سیاسی از دست یک فرد، مردم دیگر کشورهای خاورمیانه را به این مساله امیدوار ساخته که مردم متحد هرگز شکست نخواهند خورد. البته اگرچه اعمال قدرت مردم در مصر و تونس با از بین رفتن قدرت مطلق دو مستبد، نشان دهنده یک تغییر این کشورهاست و خیزشهای توده ای در کشورهای دیگر در این راستا قابل تحسین است اما تحقق تغییرات عمیق انقلابی و دستیابی مردم ستمدیده این کشورها در رسیدن به مطالبات خود به ادامه انقلاب و چگونگی برآیند نهایی آن بستگی دارد. این مبارزات بی تردید تاثیر بسزایی بر مردم سایر کشورهای خاورمیانه دارد که خواهان رها شدن از قید و بندهای حکومتهای خودکامه هستند و مردم عراق نیز از این تاثیر مستثنی نبوده اند.
ماه گذشته عراق شاهد تظاهرات و راهپیماییهای گسترده مردمی بود که کارشکنیها و عدم تمایل و نیز ضعف دولت المالکی در حل مشکلات پرشمار مردم محروم عراق را هدف گرفته بود.
گزارشهایی پیرامون قیام مردم عراق علیه دولت المالکی
خبرگزاری فرانسه در رابطه با قیام مردم عراق نوشت:"در ادامه به چالش کشیده شدن اخیر دولت بغداد که از امواج قیام عمومی در جهان عرب سرچشمه گرفته، روز جمعه نیز عراقیها در میدان تحریر بغداد تظاهرات کردند. دولت عراق با یک رشته از راهپیماییها از آغاز فوریه در سراسر این کشور به لرزه افتاده است. این راهپیماییها الهام گرفته از قیامهایی است که رووسای جمهور تونس و مصر را مجبور به کنارهگیری کرد."
تلویزیون "الرافدین" در ماه جاری گزارش داد که هزاران نفر از عراقیها در تظاهراتی که روز جمعه ترتیب داده شده بود، در میدان التحریر بغداد، افزوده بر مطالبات قبلی خود، به برکناری حکومت ضدملی المالکی نیز تاکید ورزیدند. رژیم همه راههای ورودی این میدان را بسته و مانع عبور خودروها از داخل آن شد. مردم شعار می دانند:"همه آرای مردم را دزدیدند، به خدا دیگر رای نخواهیم داد." بر اساس این گزارش، تعداد زیادی از تظاهرکنندگان بر اثر ضربات باتونها و باتون برقی نیروهای ضد شورش زخمی شدند. رژیم المالکی که مانند ولایت فقیه اش در تهران راهی جز سرکوب پیش روی ندارد، اطراف میدان التحریر با سیم خاردار مسدود کرده تا شهروندان بیشتری نتوانند به میدان وارد شوند و برخی از تظاهرکنندگان را ربود.
تلویزیون "الجزیره" نیز گزارش داده است که 9 استان کشور عراق شاهد تظاهراتی بوده که خواهان تحقق تعهدات و یا برکناری دولت نوری مالکی در صورتی که به تعهدات خود فورا عمل نکند، شده اند. تعداد شرکت کنندگان، "هزاران نفر" گزارش شده است. قبل از این تجمع، مالکی در مجلس به دلیل سرکوب معترضان مورد بازخواست قرار گرفته بود. با همه، مردم دوباره در تظاهرات بعدی در میدان تحریر در روز جمعه ای که "جمعه حق" نام گرفت، مورد تهاجم و ضرب و شتم ماموران وی قرار گرفتند. به گفته روزنامهنگاران، آنان نیز مورد حمله قرار گرفتهاند و این در حالی است که از هرگونه پخش مستقیم تظاهرات نیز جلوگیری شده و عذرخواهی روز پنجشنبه نخستوزیر در مجلس بهخاطر سرکوب روزنامهنگاران و حمله به تظاهرکنندگان توسط نیروهای امنیتی، به بوته فراموشی سپرده شده است.
"دیده بان آزادیهای مطبوعاتی" گزارش داده که نیروهای امنیتی بیش از 150 بار طی 2 هفته اخیر به روزنامهنگاران فقط بهدلیل تحت پوشش قرار دادن خبری تظاهرات، حمله کردهاند. تظاهرات فقط در میدان التحریر نبوده بلکه 9 استان عراق شاهد راهپیماییهایی بوده است که مردم در آنها خواهان برکناری افراد فاسد شده اند. در استان بصره معترضان خواهان برکناری شورای محلی شده و در فلوجه در کنار مسجد حضرت محمد تظاهرکنندگان خواهان اصلاحات و تغییر شدند. کما این که تظاهرات در ناصریه و دیوانیه و نجف و بابل و رمادی و تکریت نیز برگزار شد که با هجوم ماموران مسلح روبرو گردید. همچنین، متحصنان در سلیمانیه به تحصن خود که از 2 ماه پیش در میدان سرای این شهر شروع شده، ادامه داده اند. بدین گونه تظاهرات در عراق، با وجود دشواری انجام آن، مسیر روند سیاسی را به سمت درست به حرکت در میآورد.
بر اساس گزارشهای متعدد، مردم عراق در استانهای مختلف این کشور روزهای جمعه به طور مداوم دست به تحصن و راهپیمایی می زنند که در اکثر مواقع با سرکوب وحشیانه از سوی ساختار استبدادی و وابسته مالکی روبرو می گردند. از تظاهرات سومین جمعه میدان تحریر بغداد، تلویزیون "الشرقیه" چنین گزارش داده است: "تظاهرکنندگان عراقی در میدان تحریر واقع در مرکز شهر بغداد برای سومین جمعه متوالی که آن را "جمعه حق" نام نهادهاند، فساد و وخامت اوضاع خدماتی را محکوم نموده و با خود پرچمهای عراق و پلاکاردهای بزرگی حمل میکردند که در آنها خواستار برکناری استاندار و تامین خدمات برای مردم شده بودند. تظاهرکنندگان شعارهایی سر میدادند که از جمله آنها "نفت برای مردم و نه برای دزدان"، حذف منع تردد، حذف هدر داده شدن اموال مردم، حذف حقوق میلیاردی را می توان ذکر کرد.
خبرنگاران از میدان تحریر گزارش کردندکه تظاهرکنندگان با وجود تدابیر شدید امنیتی تمامی میدان تحریر را پوشانده، عبور و مرور خودروها از سمت خیابان سعدون را قطع نمودند و اضافه کردند که بر عکس دو جمعه گذشته، امروز جمعه منع تردد وجود ندارد و پلهای منتهی به میدان تحریر بسته نیستند. به گزارش تلویزیون "الشرقیه"، مردم بصره در یک تظاهرات عظیم شعار می دادند:"نه به فساد، نه به مزدوران، نه به المالکی". مردم شهر دیوانیه عراق نیز در اعتراض به عدم طرح خواسته های واقعی شان در جلسه پارلمان دست به تظاهرات زدند. آنان خواستار برکناری استاندار، منحل کردن شورای استان و بهبود وضعیت خدماتی و حل مساله بیکاری شده اند. افزوده بر این، ائتلافی از انقلابیون در بیانیه ای مشترک که در شبکه "فیس بوک" انتشار یافت، اعلام کردند که مردم عراق به هیچ کدام از وعده های نوری المالکی اعتماد نمی کنند. "جمعه حق" از سوی همین جوانان انقلابی برای تحصن و تظاهرات مردم در میدان تحریر بغداد سازماندهی و نامگذاری شده است.
تظاهراتی نیز توسط عراقیان مقیم مصر در حمایت از تظاهرکنندگان عراقی برگزار شده است که روی پلاکاردهایی که در دست داشتند، نوشته شده بود:"مرگ بر رژیم ایران". این تظاهرات در مقابل مقر اتحادیه عرب در قاهره برگزار شد. به گزارش تلویزیون "البغدادیه"، آنان از اتحادیه عرب خواستند تا از سرکوب تظاهرکنندگان عراقی توسط دیکتاتور عراق، نوری المالکی جلوگیری به عمل آورد. یک خانم تظاهرکننده با اشاره به دولت نوری مالکی گفت: "ما از اینکه این دولت مزدور را انتخاب کردهایم، پشیمان هستیم. این دولت را با خون خود و خون شهدایمان انتخاب کردیم، ما رنگ سرخ که رنگ خون شهید عراقی است را انتخاب کردیم که آن را به هدر دادند ولی نمیگذاریم این خونها به هدر برود."
حضور زنان در قیام ملت عراق باوجود سرکوب نیروهای امنیتی مالکی و دستگیریهای مداوم بسیار برجسته بوده است. به گزارش "الحره"، شماری از فعلان زن عراقی در بغداد در اعتراض به فساد رایج تظاهرات کردند. تظاهرکنندگان علت اعتراض خود را یاس از تشکیل دولت مالکی که عدالت را در مورد زنان عراقی رعایت نکرده، عنوان کردند. صدها تن از دانشجویان و استادان دانشگاه قادسیه به گزارش تلویزیون "البغدادیه" در مقابل دانشگاه دست به تظاهرات زدند و خواستار برکناری همه مسوولان فاسد شدند. در همین رابطه پزشکان کربلا نیز با برگزاری یک تحصن اعتراضی، به اظهاران بازرس کل وزارت بهداشت مالکی که در خطابه ای به پزشکان اهانت کرده بود، اعتراض کردند. به گزارش تلویزیون "البغدادیه"، جوانان "نماد آزادی"، طیف دیگری از جوانان که به سازماندهی تظاهراتهای ضد حکومتی مبادرت می ورزند، در اعتراض به دستگیری تظاهرکنندگان در روز "پشیمانی مردم عراق از انتخابات سال گذشته"، بیانیه ای صادر کردند. در این بیانیه آنان از نمایندگان و سیاستمداران خواستند که اگر در کنار مردم هستند و خواهان تغییر روند سیاسی می باشند، به این مساله پایبند باشند و تغییرات را عملی سازند، در غیراینصورت فقط بیان آن کافی نیست. این بیانیه بی تردید خطاب به گروه ها و افراد سکولار، مترقی و ملی عراقی مانند العراقیه و افرادی مانند طارق الهاشمی و صالح المطلک است که نقش اپوزیسیون درون حکومتی را دارند و در جریان این اعتراضات از مردم حمایت کرده و بارها ابزار داشته اند که در کنار آنها هستند. "جوانان نماد آزادی" از "اد ملکرت"، نماینده دبیرکل سازمان ملل خواستند که برای حفاظت از تظاهرکنندگان بر اساس قوانین بینالمللی حقوقبشر دخالت کند و موارد نقض قانون توسط دولت مالکی و محدود کردن آزادیهای عمومی را ثبت کند. آنها از کمیسیون حقوقبشر نیز خواستند که نقش خود را ایفا کند و از تظاهرکنندگان حفاظت نماید و به بازدید زندانیان برود. آنها همچنین از نیروهای امنیتی که مخالف عملکرد پلیس مالکی هستند، خواستند که اطلاعات جزیی از دستورات صادره توسط مالکی و عواملش و اسنادی که در این رابطه دارند را افشا کنند
به گزارش "البغدادیه"، در بصره اعضای سندیکاهای کارگری در اعتراض به گسترش فساد در اکثر ارگانهای دولتی و گسترش بیکاری دست به تظاهرات زدند. همین منبع گزارش داد:"در بابل صدها تن از رفتگران شهرداری حله روز یکشنبه در مقابل شورای شهر تظاهرات کردند. تظاهرکنندگان تهدید کردند که در صورت برآورده نشدن خواستههایشان دست به اعتصاب خواهند زد."
در یک تحول دیگر، بنا به گزارش تلویزیون "البغدادیه"، نیروهای مسلح تحت فرمان نوری مالکی با توسل به زور، مقرهای دو "حزب کمونیست" و "حزب امت عراق" در منطقه جادریه در بغداد را بستند. "مثال الالوسی"، رییس "حزب امت" گفت، یکی از افسران گفته است که آنها دستورات دفتر نخستوزیر نوری مالکی را اجرا میکنند. در همین حال تلویزیون "الشرقیه" ۱۸ اسفند، تصمیم نوری المالکی مبنی بر بستن دفاتر "حزب کمونیست" مورد توجه روزنامه "الوطن" عربستان قرار گرفت و سوال نمود که آیا گام بعدی بستن دفاتر "لیست العراقیه" خواهد بود؟ "الوطن" نوشت:"تصمیم مالکی قابل توجه است، نه فقط از جنبه قانونی که مالکی و اطرافیانش به نتایج آن آگاه هستند، بلکه مالکی همزمان دارای منصب دبیرکل "حزب الدعوه اسلامی" است که رهبرانش سوار بر تانکهای امریکایی به عراق برگشتند. "حزب الدعوه" و سایر گروه هایی که هم اکنون بر سرنوشت و مقدرات عراق حاکم هستند و در تهران تربیت شده اند، اگر حمایت لجستیکی نیروهای اشغالگر و حمایت سیاسی رژیم ایران نبود، به قدرت نمی رسیدند. گام بعدی مالکی جریانهای حزبی و اجتماعی را در بر خواهد گرفت و شاید که "لیست العراقیه" به ریاست ایاد علاوی هدف دوم آن باشد."
به گزارش تلویزیون "البغدادیه" ۱۴ اسفند، فارغ التحصیلان و دانشجویان دانشکده دامپزشکی دانشگاه قادسیه روز یکشنبه تظاهرات کردند و علیه فشارهای کارگزاران دولت نوری مالکی اعتراض کردند.
تلویزیون "البغدادیه" ۱۶ اسفند همچنین گزارش داد کارکنان کارخانه بافندگی دیوانیه نیز روز دوشنبه تحصن کردند. به گزارش منبع مزبور، همچنین برخی سازمانها و گروههای فرهنگی قصد دارند تا با برپایی چادری در میدان تحریر در بغداد دست به تحصن دایم بزنند. در این چادر گروهی از ادبا و روشنفکران و نویسندگان در اعتراض به سرکوب آزادیهای عمومی و فردی و بستن دهانها تحصن می کنند. روشنفکران و ادبا گفتند که این چادر در پارک امت بر پا می شود و متحصنین در آنجا به تحصن خود تا تحقق خواسته های مردم عراق مبنی بر اصلاحات سیاسی و درمان فسادِ دولت عراق، ادامه خواهند داد. این گزارش اضافه می کند که مردم سوق شیوخ در استان ذیقار و کارکنان حفاظت برق استان دست به برپایی تظاهرات زدند.
تلویزیون "الرافدین" ۱۸ اسفند گزارش داد:"مردم و شیوخ عشایر استان الانبار دست به تظاهرات زدند و خواستار برکناری مسوولان استان و احاله آنها به دادگاه شدند."
منبع یاد شده در ۱۹ اسفند در گزارش دیگری خبر داد، در دانشگاه بغداد دانشجویان تظاهرات اعتراضی برگزار کردند که درجریان آن نیروهای امنیتی مالکی درهای دانشگاه را بسته بودند و از ورود خبرنگاران جلوگیری می کردند. در میدان فردوس بغداد، کارگران در تظاهراتی خواهان افزایش حقوق و رسیدگی به صنعت داخلی شدند. از سوی دیگر، به گزارش تلویزیون "البغدادیه" ۱۹ اسفند، در میدان فردوس کارمندان شرکت تولیدی دستگاههای سرد کننده دست به تظاهرات زدند وخواستار افزایش حقوق و بازسازی شرکت شدند.
موضع "ائتلاف العراقیه" نسبت به خیزشهای اخیر به عنوان اپوزیسیون درون حکومتی صحیح ارزیابی می شود. "ایاد علاوی" در مصاحبه با روزنامه "الوطن" عربستان نسبت به کشیده شدن عراق به یک سراشیبی خطرناک به دلیل اصرار برخی از جریانها در انحصاری کردن قدرت هشدار داد. وی گفت: "امکان ندارد که من خود را راضی کنم که کارمندی وابسته به شورای وزیران باشم. برادران میخواهند که شورای ملی سیاستهای استراتژیک یک دبیرخانه وابسته به نخستوزیر باشد و من به آنها اطلاع دادم که این طرح را رد میکنم و گفتم که آماده پذیرش این پست بهصورتی که دیگران آن را مشخص کنند، نیستم."
در همین رابطه تلویزیون "الشرقیه" ۱۳ اسفند، گزارش داد: "دهها هزار جوان عراقی در اینترنت، حمایت ایاد علاوی از تظاهرات و نپذیرفتن منصب شورای ملی سیاستهای استراتژیک را ستودند."
گفتنی است که مفاد و میزان قدرت اجرایی شورای ملی استراتژیک که یکی از مهمترین توافقات برای تشکیل دولت عراق بین ائتلافهای سیاسی بعد از ماهها کشمکش بین "ائتلاف العراقیه" و "ائتلاف دولت قانون" و ... بود، به دلیل کارشکنی و فریبکاری المالکی هنوز با چالشهای فراوانی روبروست. از سوی دیگر، در آخرین استماع کنگره آمریکا، رابرت گیتس، وزیر دفاع گفت:"دولت آمریکا برای ادامه حضور در عراق بسیار صریح است و شمار نیروهای ما به حدی میباشد که ما میتوانیم برای مدتی به عراقیها کمک کنیم."
این طور به نظر می رسد که امپریالیسم آمریکا که با حمله، اشغال، راه انداختن دو انتخابات فرمایشی و تشکیل دولتی به اصطلاح ائتلافی که در آن حرف اول را مهره وابسته به رژیم ولایت فقیه می زند، راه را برای رژیم ولایت فقیه در مسیر رسیدن به اهدافش در مسیر تشکیل "خاورمیانه اسلامی" باز کرده است. کشور عراق با جنگ و اشغال نیروهای امپریالیستی در مسیر "خاورمیانه بزرگ" و ادامه اشغال با استفاده از تاکتیکهای نرم تر در مسیر "خاورمیانه گسترده" به کانون زورآزمایی رژیم و امپریالیسم بدل گردید. اکنون امپریالیسم آمریکا در هراس از رادیکالیسم جنبش مردم عراق به فکر جلوگیری از تاثیرات سیاسی- اقتصادی آن بر اهدافی که در منطقه دنبال می کند، بوده و به دنبال راهکاری می باشد که سیاست ادامه اشغال را بی مهابا بعد از بوق و کرنا راه انداختن در رابطه با بیرون آمدن نیروهای خود از عراق، تداوم بخشد زیرا امروز قیام مردم عراق نه تنها مالکی، نماد وابستگی به رژیم ولایت فقیه در تهران را هدف قرار داده، بلکه مردم به خیابانها آمده و به محصول آنچه که از سوی آمریکا "صدور دموکراسی" نام گرفت ولی در ماهیت به جز به تباهی کشاندن دستاوردهای مبارزه مردم عراق نبوده، اعتراض می کنند. قیام مردم عراق با هدف خلع ید از مالکی، گام نخست در مسیر تغییرات بنیادین و عمیق در شالوده ساختارهای اجتماعی است که به یقین در صورت پیشروی در مسیر دستیابی به دموکراسی و عدالت اجتماعی از داخل و از پایین، "تضاد اشغال" را نیز در گامهای بعدی به صورت جدی تر به چالش خواهد گرفت.
یکی از ویژگیهای بارز قیام اخیر مردم عراق استفاده گسترده جوانان از شبکه های اینترنتی به ویژه "فیس بوک" برای رساندن صدای خود به جهانیان و سازماندهی جنبش است. اگر چه این مساله در عصر ارتباطات نشان از بالا بودن سطح آگاهی جوانان انقلابی عراق از ابزارهای مبارزه دارد اما از این مهم تر، گرد هم آمدن همه اقشار و طبقات اجتماعی (کارگران، دانشجویان، زنان، فرهیختگان و ...) عراقی گرد یک محور مشخص یعنی، حذف دیکتاتوری از صحنه سیاسی می باشد.
قیام مردم عراق و عطش آنان جهت دستیابی به دموکراسی و عدالت اجتماعی، بیش از هر چیز نیرنگها و دخالتهای ارتجاع حاکم بر تهران را هدف قرار داده است. اگر چه در این مسیر حمله نظامی، اشغال و تشکیل دولتی به ظاهر ائتلافی توسط نیروهای امپریالیستی و به طور کلی سیاست مصنوعی صدور دموکراسی به عراق نیز زیر سوال رفته و منافع امپریالیسم را نیز تهدید می کند. هر گونه تغییر توازن قوا به نفع مردم زحمتکش، نیروهای مترقی، سکولار، ضد اشغال و ضد رژیم ولایت فقیه در عراق، ارکان نظام ولایت فقیه در تهران را نیز به لرزش در می آورد، سیاست توسعه طلبانه رژیم را به چالش گرفته، محدود می کند و به نفع جنبش اجتماعی نه تنها میهن ما بلکه، سراسر منطقه است.